Iedereen kent de Chinese taal en minstens de helft van de 10 meest gesproken talen ter wereld, maar ken je ook de minst gesproken talen?
Volgens Ethnologue zijn er meer dan 7200 levende talen in de wereld. Het precieze aantal is niet bekend, want afgelegen gebieden in plaatsen als Papoea-Nieuw-Guinea en het Amazonegebied zijn nog moeilijk te bereiken.
In Europa worden slechts iets meer dan 200 talen gesproken, terwijl dat er in Azië meer dan 2.000 zijn.
Het is verrassend dat in een klein land als Papoea-Nieuw-Guinea, met een bevolking van zo’n drie miljoen, ongeveer 832 talen gesproken worden.
Over de hele wereld spreken stammen in afgelegen gebieden zeldzame talen.
Het probleem is het slinkende aantal sprekers. Ze spreken nog steeds de taal die ze als kind leerden. Velen van hen hebben echter kinderen die geen belangstelling hebben voor het leren of spreken van hun taal (zelfs niet als tweede taal), maar liever de dominante taal van hun land spreken.
Dit zorgt ervoor dat talen sterven of uitsterven, tenzij er een gezamenlijke inspanning wordt geleverd om de talen nieuw leven in te blazen.
De minst gesproken taal ter wereld vinden
64 talen behoren tot de met uitsterven bedreigde talen en hebben slechts 1 tot 2 sprekers (bron: Atlas voor Talen van de Wereld van UNESCO).
Hoewel je bij een beperkt aantal vertaalbureaus terecht kan voor vertalingen in heel zeldzame talen, zal er een tijd komen dat die zeldzame talen niet meer zullen bestaan.
Hier vind je enkele van die zeldzame talen, waar ze gesproken worden en door hoeveel mensen.
Njerep
In Nigeria zijn er nog vier personen die Njerep spreken. Het is een van de Mambiloïde talen, die een tak is van de grotere Benue-Congotalen. De taal is al uitgestorven in Kameroen. Ze is kritisch bedreigd, want de jongste persoon die de taal nog spreekt werd in de jaren 1940 geboren.
Op dit moment wordt de taal gebruikt om een gesprek geheim te houden. Voor informele gesprekken gebruiken de mensen Mambilla-talen als Mvop en Ba. Volgens antropologen heeft het geen overlevingskans.
Kawishana
Kawishana of Kaixana is inheems in Brazilië. Het is een Arawakaanse taal die gesproken wordt op plaatsen dichtbij de Japura-rivier. Ooit was het een zeer populaire taal, maar er is nog maar één gedocumenteerde persoon die de taal spreekt.
Paakantyi
Over het werkelijke aantal actieve sprekers van Paakantyi bestaan verschillende berichten. Het is een Australische Aboriginal-taal die nog door 2 tot 24 mensen gesproken wordt.
De taal is kritisch bedreigd. Sommige scholen in Australië proberen de taal opnieuw bij de jongere generaties in te voeren.
Liki
Liki, dat ook bekend staat als Moar, wordt in de regio Papoea in Indonesië gesproken door mensen die wonen op de eilanden voor de kust van Sarmi Kecamatan, Jayapura Kabupaten en Sarmi. Het was ooit een zeer populaire taal, en werd gebruikt door de inheemse kerkfunctionarissen in de streek.
Er zijn nog ongeveer 11 overgebleven sprekers van Liki, binnen de etnische bevolking van 320. Liki is verwant met de Sarmi-Jayapura Bay talen. Het is van gemengde oorsprong, want men denkt dat het zich ontwikkeld heeft uit de Sarmi, Sarmi-Jayapura Bay, Noord Nieuw-Guinea, West Oceanische, Oceanische, Oost Malayo-Polynesische, Centraal-Oostelijke, Malayo-Polynesische en Austronesische talen.
Sarsi
Sarsi of Sarcee, dat gesproken wordt door de Tsuu T’ina stam in Calgary, Canada en is verwant aan het Navajo, de taal die door stammen in het zuidelijk deel van de Verenigde Staten gesproken wordt.
Sarsi is een mondelinge taal zonder bewijzen van een schrijfsysteem. Geschreven verslagen over de taal zijn er ook niet. In de volkstelling van 2011 spreken er nog ongeveer 170 mensen de taal.
Chemehuevi
Chemehuevi behoort tot de Uto-Aztecan taalfamilie en tot de Numische taaltak. Het wordt gesproken in het Amerikaanse Midden-westen, rond de Colorado-rivier in Californië, zuidelijke streken van Nevada, noordelijke delen van Arizona, Utah, zuidelijke Paiute, Ute en in Colorado, hoewel de taal niet echt vloeiend gesproken wordt.
Uitgebreide opnamen en veldnotities gemaakt door de bekende taalkundige Margaret L. Press in de jaren 1970 van vloeiende sprekers van het Chemehuevi zijn nog steeds beschikbaar.
Er waren nog ongeveer 3 vloeiende sprekers van de taal over in 2008, toen taalkundigen K. David Harrison en Greg Anderson hen interviewden voor de opnamen van The Linguists, een documentaire uit 2008, geproduceerd door Ironbound Films.
De taal wordt nieuw leven ingeblazen door een programma van het Siwavaats Junior College dat in Havasu Lake in Californië ligt. Het heeft al een woordenboek van 2.500 woorden. In het Chemehuevi is de grond of aarde tittvip¸ een boom is mahav, de oceaan is hucip en de berg is kaiv.
Chamicuro
Chamicuro, ook bekend als Chamicura of Chamicolo, is een traditionele taal in Peru. Er zijn tegenwoordig nog maar twee sprekers van de taal bekend. Er zijn geen kinderen die de taal kunnen spreken, omdat ze de Spaanse taal liever gebruiken.
Vroegere sprekers van de taal ontwikkelden een woordenboek, zodat er geschreven documentatie voor de taal bestaat. Veel van de woorden bevatten namen van dieren, zoals koe (waka), kat (mishi), hond (ma’nali), aap (katujkana), eend (pato), kip (polyo) en paard (kawali).
Dumi
Dumi is een taal die gesproken wordt rond de Drava-rivier en in het Khotang district in Nepal. Lokaal wordt de taal ook als volgt genoemd: Sotmali, Ro’do Bo’, Lsi Rai, Hopupo Bro, Dumi Bro en Dumi Bo’o.
De taal behoort tot de Kiranti tak van de Tibeto-Burman taalfamilie.
Volgens de huidige gegevens zijn er nog maar 7 sprekers van de taal. Er zijn schriftelijke gegevens beschikbaar, zoals een woordenboek en verschillende boeken die de grammatica en zinsbouw van de taal weergeven.
Dumi is een van de meest zeldzame en minst gesproken talen in de wereld.
Ongota
Ongota is ook bekend als Shanqilla, Birelle, Birale en Ifa, en wordt gesproken in het zuidwesten van Ethiopië. Volgens een UNESCO rapport zijn er slechts 12 personen die de taal spreken.
Ze zal misschien niet verdwijnen, want er is een professor van de Addis Abeba Universiteit in Ethiopië die de taal bestudeert.
Ongota is een Afro-Aziatische taal die men kon horen spreken in een dorp aan de westelijke oever van de Weyto-rivier.
Tanema
Tanema, dat ook Tetau, Tetawo of Tanima genoemd wordt, is een taal die vroeger gesproken werd in een dorp in Emua, in de provincie Temotu en op het eiland Vanikoro, die deel uitmaken van de Salomonseilanden.
De taal wordt nog als een levende taal beschouwd, maar is toch bijna uitgestorven, want er is nog maar één persoon bekend die Tanema spreekt. Lainol Nalo heet hij, de enige spreker op een etnische bevolking van 150 personen.
Tanema is een Oceanische, Centraal Oosterse en Malayo-Polynesische taal die zo een beetje vervangen is door Teanu en Pijin (Pisin), twee andere talen die steeds populairder worden in de streek.
Enkele van de werkwoorden zijn la munana dat “liggen” betekent, la vamora dat “werken” betekent, laro dat “zwemmen” betekent en wekini dat “omkeren” betekent.
Lemerig
Lemerig, dat ook bekend is als Lem, Leon, Sasar, Bek of Päk, is een taal die vroeger veel gesproken werd in de noordoostelijke kustdorpen, op het eiland Vanua Lava en in de provincie Torba van Vanuatu, dat in het zuidelijk deel van de Stille Oceaan ligt. Net erg ver daarvan ligt Australië.
Vandaag zijn er nog maar twee sprekers die de taal vloeiend spreken, zodat ze nagenoeg uitgestorven is.
Lemerig is een mengeling van ongeveer vier verschillende dialecten die nu uitgestorven zijn. De meeste mensen in de streek spreken tegenwoordig of Vera’a of Mwotlap of allebei.
Taushiro
Taushiro, dat ook Pinchi of Pinche genoemd wordt, is een geïsoleerde taal die vooral gesproken wordt in de streek van Loreto, rond de Tigre-rivier, en een zijrivier van de Ahuaruna, de Aucayacu in Peru.
Voormalige sprekers van de taal tellen slechts tot 10 terwijl ze hun vingers gebruiken. In Taushiro is het telwoord 1 washikanto. Voor getallen boven de 10 zeiden de inheemse sprekers ashintu en wezen ze op een specifieke teen om het bepaalde getal aan te duiden.
De taal is bijna uitgestorven, want er is nog maar één persoon die de taal vloeiend spreekt. Omdat het een geïsoleerde taal is, ziet het er niet naar uit dat er nieuw leven ingeblazen zal worden, want de etnische bevolking bestaat slechts uit 20 individuen.
Pawnee
Pawnee is een Indiaans dialect dat voorkomt rond Nebraska en Noord-Centraal Oklahoma. Hoewel er nog 10 personen zijn die Pawnee als moedertaal spreken, zijn ze allemaal bejaard.
Hun kinderen spreken liever Engels als moedertaal. Alleen de oudsten en stamhoofden van de Pawnee stam spreken de taal vloeiend. Het dialect heeft negen medeklinkers en acht klinkers.
Het is opmerkelijk dat elk Pawnee woord 10 lettergrepen heeft. De uitspraak van de medeklinkers lijkt op die van het Engels. De klinkers daarentegen lijken qua uitspraak meer op het Frans, met lange klanken. Sprekers verhogen of verlagen de toon om verschillende betekenissen over te brengen.
Kritisch bedreigde talen
Een aantal talen bestaan nog, maar het aantal sprekers neemt snel af, zodat ze bedreigd of nagenoeg uitgestorven zijn.
- Friuliaans: de meeste sprekers zijn te vinden bij de Sloveense grens met Noord-Italië
- Pirahã. Een groep geïsoleerde mensen in Brazilië spreekt Piraha. Er zijn nu nog ongeveer 300 inheemse sprekers over. Het is het enige dialect dat overgebleven is van de Mura taal van de Amazonas.
Volgens de Verenigde Naties verliezen we elke twee weken een taal. Ongeveer 6.000 talen zouden kunnen uitsterven, door het verlies van moedertaalsprekers, de integratie van andere soortgelijke talen en omdat meer mensen de meer dominante talen verkiezen.
Taal beïnvloedt ons allemaal. Stel je maar eens een leven zonder voor.
